Muda
Zrozumieć marnotrawstwo.
Muda – to jedno japońskie słowo muszą znać wszyscy.
Muda oznacza marnotrawstwo, a w szczególności wszelką działalność, która wymaga nakładów pracy, a nie tworzy wartości.
Tak, więc muda to: usterki wymagające naprawy, produkcja rzeczy, których nikt nie potrzebuje, w efekcie, czego rosną zapasy i sterty niesprzedanych towarów; etapy procesu technologicznego, które w rzeczywistości są niepotrzebne; przemieszczanie się pracowników i transport towarów z miejsca na miejsce, bez żadnego celu; ludzie stojący przy kolejnej operacji produkcyjnej i czekający, ponieważ wcześniejsza operacja nie dostarczyła im tego, czego potrzebują; towary i usługi, które nie spełniają oczekiwań klienta.
Muda jest wszędzie. Potwierdza to nawet najbardziej pobieżna obserwacja tego, co dzieje się w każdym przeciętnym przedsiębiorstwie.
Na szczęście istnieje potężne antidotum na muda: odchudzone myślenie. Umożliwia ono określenie wartości, uporządkowanie czynności tworzących wartość w optymalnej kolejności, przeprowadzenie tych czynności bez zakłóceń wtedy, kiedy jest na nie zapotrzebowanie oraz coraz efektywniejsze ich wykonanie. Odchudzone myślenie daje możliwość, aby robić coraz więcej wykorzystując coraz mniej – mniej ludzkiego wysiłku, mniej urządzeń, mniej czasu i mniej miejsca – i jednocześnie zbliżać się do osiągnięcia celu, jakim jest dostarczenie klientom dokładnie tego, czego chcą.
Siedem typów marnotrawstwa:
| 1 | Nadprodukcja | Produkcja zbyt wiele i zbyt szybko. W rezultacie niewłaściwy przepływ informacji lub materiałów oraz zapasy. |
| 2 | Wady/Błędy/Braki | Częste błędy pracowników biurowych, problemy z jakością produktu, dostawy wadliwych materiałów. |
| 3 | Zbędne zapasy | Nadmierne zapasy i opóźnienia informacji lub dostaw. W rezultacie nadmierne koszty i niewłaściwa obsługa klienta. |
| 4 | Niewłaściwe metody Wytwarzania | Zastosowanie niewłaściwych narzędzi, procedur, metod, często w sytuacji gdy prostsze może być bardziej efektywne. |
| 5 | Nadmierny transport | Zbędny ruch ludzi, informacji lub materiałów. W rezultacie zmarnowany czas, wysiłek i rosnące koszty. |
| 6 | Przestoje | Długie okresy bezczynności ludzi, informacji lub materiałów. W rezultacie niewłaściwe przepływy i długie cykle produkcyjne. |
| 7 | Zbędny ruch | Niewłaściwa organizacja stanowisk pracy, Wynikająca z nie ergonomicznego zagospodarowania przestrzeni roboczej. |
Trzy typy czynności
Rozważając problem marnotrawstwa należy zacząć od zdefiniowania trzech typów czynności zachodzących wewnątrz przedsiębiorstwa (łańcucha wartości).
- Czynności dodające wartość: te czynności, które z punktu widzenia klienta, powodują zwiększenie wartości produktu lub usługi.
- Niezbędne czynności niedodające wartości: te czynności, które z punktu widzenia klienta nie powodują zwiększenia wartości produktu lub usługi, ale są niezbędne dopóki nie nastąpi radykalna poprawa strumienia wartości. Ten typ marnotrawstwa jest trudniejszy do wyeliminowania w krótkim czasie i powinien znaleźć się w celach długoterminowych.
- Czynności niedodające wartości: te czynności, które z punktu widzenia klienta, nie powodują zwiększenia wartości produktu lub usługi i są zbędne nawet przy obecnych warunkach funkcjonowania przedsiębiorstwa. Czynności te są marnotrawstwem i dlatego powinny być natychmiast albo w krótkim czasie wyeliminowane. Przykład: transfer produktu z kontenera jednego rodzaju do innego tylko po to by łatwiej go było przemieszczać.
Proporcje między tymi trzema typami czynności w przedsiębiorstwach, które nie wdrażają koncepcji lean:
W fizycznym otoczeniu produktu (tj. produkcja, logistyka):
- 5% czynności dodające wartości,
- 35% niezbędne czynności niedodające wartości,
- 60% czynności niedodające wartości.
W informacyjnym otoczeniu produktu (tj. biuro, dystrybucja, handel):
- 1% czynności dodające wartości,
- 50% niezbędne czynności niedodające wartości,
- 49% czynności niedodające wartości.
Przedsiębiorstwa dążące do stanu lean koncentrują się na usuwaniu marnotrawstwa zarówno wewnątrz jak i pomiędzy firmami. Ma to ogromne znaczenie dla strumienia lean. Udoskonalona produktywność prowadzi do odchudzenia operacji, które z kolei stale są doskonalone pod względem jakości i eliminacji marnotrawstwa.
Systematyczne atakowanie marnotrawstwa jest równoznaczne z systematycznym szturmem na czynniki powodujące niską jakość i podstawowe problemy związane z zarządzaniem przepływem strumienia.
Na podstawie:
- Jaemes P. Womack, Daniel T. Jones: „Odchudzanie firm”, CIM Warszawa, 2001
- Mike Rother, Jon Shook: „Naucz się widzieć. Eliminacja marnotrastwa poprzez mapowanie strumienia wartości”, WCTT, Wrocław, 2002
- Peter Hines, David Taylor: „Kierunek – organizacja Lean”, LeanQ Centrum, Gdańsk, 2003
